Cantedeskia

Fot: Biuro Kwiatowe Holandia

W wielu językach o cantedeskiach mówi się "kalle", choć ta nazwa jest botanicznie niepoprawna. Skąd ten błąd? Z tej samej rodziny obrazkowatych wywodzi się prawdziwa Calla (po polsku - czermień) - roślina występująca w Polsce na bagnistych terenach. Jej kwiaty są podobnie zbudowane, choć dużo mniejsze.

Dekoracyjną częścią cantedeskii jest barwna pochwa, zwinięta w efektowny lejek, o wywiniętym jak kołnierz brzegu. Otacza ona kolbę kwiatostanową, złożoną z drobniutkich i niepozornych kwiatów, osadzonych na mięsistej osi.

Gatunki i odmiany

Cantedeskie pochodzą z Afryki Południowej, gdzie porastają mokradła, a nawet przydrożne rowy. W uprawie ogrodniczej spotyka się około 7 gatunków różniących się kolorem kwiatów i rysunkiem liści.
Cantedeskia etiopska, zwana też kalijką etiopską (Zantedeschia aetiopica) ma pochwę najczęściej śnieżnobiałą. Spośród jej barwnych odmian można wymienić jasnoróżową - Pink Mist i zieloną z białą gardzielą - Green Goddess. Liście, w zależności od odmiany strzałkowate, lancetowate, trójkątne bądź sercowate, stanowią cenny materiał. Cantedeskia Rehmana (Zantedeschia rehmannii) upamiętnia polskiego badacza Antoniego Rehmana. Gatunek ten ma lancetowate liście, a pochwy kwiatostanowe białe, różowe i ciemnokasztanowe. Złotożółte kwiaty występują u innych gatunków - Z. jucunda i Z. Ellotiana, przy czym pierwszy ma ciemną gardziel kielicha. Liście obu gatunków są biało nakrapiane. U Z. Albomaculata pochwy są kremowe, słomkowe, bladożółte do koraloworóżowych, z ciemną plamą w gardzieli. Liście natomiast gładkie lub z plamami. Z. pentlandii ma kwiaty żółte z ciemnym środkiem, a liście bez białych przebarwień. Mlecznobiałe i wonne kwiaty występują u Z. odorata.

Pojawienie się na rynku ulepszonych odmian cantedeskii w odcieniach żółci, czerwieni, różu i fioletu spowodowało gwałtowny wzrost zainteresowania tą rośliną. Prawdziwym potentatem w produkcji barwnych cantedeskii jest Nowa Zelandia, która prace hodowlane prowadzi od początku stulecia. Wykorzystanie technik in vitro pozwala uzyskiwać materiał wolny od chorób wirusowych oraz szybko namnażać te odmiany, na które jest największy popyt na rynku światowym. Nowe, mieszańcowe odmiany cantedeskii wyróżniają się nie tylko kolorem, ale i ciekawą formą pochwy kwiatostanowej, mocniej zwiniętej niż u kalijki etiopskiej. Wśród odmian są też dwubarwne - paskowane lub cieniowane, z ciemniejszą gardzielą lub czarnym oczkiem na dnie kielicha, a także zabarwionym mocniej brzegiem pochwy kwiatostanowej.
Nowe odmiany charakteryzują się również lepszą trwałością i większą odpornością na warunki transportu.

Zbiór i przechowywanie

Roślin nie ścina się, lecz wyrywa, dopiero gdy kwiaty (potoczne określenie kolby wraz z pochwą) są w pełni otwarte i całkowicie wybarwione, czyli na 1-2 dni przed pojawieniem się pyłku na kolbie kwiatostanowej. Kalijkę etiopską można zbierać w momencie, gdy kwiaty są jeszcze zwinięte, w kształcie cygara. Producenci z Nowej Zelandii zalecają po zbiorze kondycjonowanie roślin w roztworze Chrysalu LVB (5 ml/l) przez minimum 6 godzin.

Cantedeskie można przechowywać na mokro w temperaturze 4°C przez 7 dni. Nie są wrażliwe na obecność etylenu nawet w wysokim stężeniu. Zebrane w odpowiedniej fazie rozwoju i prawidłowo traktowane podczas wszystkich etapów obrotu pozostają dekoracyjne przez 10-14 dni. Ich liście zachowują trwałość w wodzie 7-10 dni, ale kondycjonowane lub zamaczane w roztworze gibereliny (dostępna w sklepach chemicznych), pozostają świeże i zielone nawet przez 4 tygodnie, a więc często o wiele dłużej niż wiele kwiatów, z którymi tworzą kompozycje.

Porady dla kupujących

• kwiaty należy transportować w temperaturze 4°C. Mocowanie ich w pudłach pozwoli uniknąć uszkodzeń podczas przewożenia.
• Rośliny powinny mieć proste, sztywne pędy i pochwy kwiatostanowe. Niedopuszczalne są mechaniczne uszkodzenia.
• Przywiędłym cantedeskiom można przywrócić świeżość przycinając końce pędów i umieszczając je głęboko w wodzie. Uwaga! Zaparzanie końców pędów powoduje uszkodzenie tkanki.
• Końce pędów mają skłonność do pękania i rozdwajania się. Można tego uniknąć umieszczając je na kilka godzin w roztworze sacharozy (w ilości 40 g/l) i preparatu przeciw chorobie wywołanej przez grzyb Alternaria.
• Nie wolno na stałe stosować pożywek zawierających cukier, bowiem powodują szybsze matowienie, zasychanie i zamieranie pochwy kwiatostanowej.
• Kwiatów cantedeskii nie poddaje się zabiegowi farbowania, ponieważ barwnik nierównomierne odkłada się w tkankach.
• Nie kupujmy chorych roślin, które zaatakowały: - mokra zgnilizna kłączy (porażone rośliny szybciej więdną, pędy załamują się);
  - grzyb Phytophtora (żółte i nekrotyczne plamy na całej roślinie);
  - grzyb Alternaria (chlorotyczne plamy i zamieranie brzegów liści oraz czarne plamy na pochwie);
  - wirusy (białe plamy, smugowatość na liściach oraz deformacje kwiatostanów).
  
• Sprawdźmy, czy rośliny nie są zaatakowane przez przędziorki (żółknięcie liścii zniekształcenie kwiatów).

Zastosowanie

Karierę w Europie "kalle" zrobiły w końcu XIX w. W sztuce secesyjnej i art deco były jednym z najczęściej powtarzanych motywów zdobniczych. Są doskonałym materiałem bukieciarskim. Od dawna fascynowały artystów swą czystą, prostą formą. W zależności od mody i tradycji wykorzystywano je na wiązanki ślubne lub pogrzebowe. Pojawienie się na naszym rynku barwnych odmian spowodowało wzrost zainteresowania tą rośliną. Floryści zaczęli na nowo odkrywać jej oryginalne piękno, stosując coraz częściej w bukietach ślubnych oraz w różnych kompozycjach do dekoracji wnętrz, tym bardziej że jej giętkie pędy z łatwością poddają się modelowaniu. Pojedyncze cantedeskie elegancko wyglądają w prostych, smukłych naczyniach. W większych kompozycjach powinny stanowić mocny akcent, a aranżacja jedynie podkreślać ich naturalną urodę.

Serwis prasowy Kwartalnik Bukiety
BUKIETY 3/Jesień/1999